Deïsme – Fysicotheologie en Atheïsme

DEEL 1

Sessie nr 3a van 4 april 2024 – origineel Nederlands

Plaats : Mezzaverde in België

Bezoeker : Malvanta Melchizedek

Ontvangen door Wivine

Introductie :

Ik had in een tv programma horen spreken over Deïsme met als definitie iemand die in God gelooft maar zich niet aansluit bij een georganiseerde dogmatische religie. Ik dacht : wel, daar zou ik ook in passen.

Blijkbaar was ik te snel tevreden want dat woord Deïsme bleef me achtervolgen tot ik een paar weken geleden voelde dat ik het verder moest onderzoeken. Iemand van de Hemelsen wilde blijkbaar langs die weg iets aantonen.

Daarbovenop zat ik al vele jaren met de vragen :

- waarom bestaan er zovele geheime genootschappen waarvan het meest gekende de vrijmetselarij is? Waarom die geheimhouding?

- Waarom heeft de wetenschap zich zo sterk afgescheiden van religie of het erkennen van het bestaan van God? Is het waar dat God de wetenschap in het leven heeft geroepen om er later Zijn bestaan en leer op te plakken?

Ik ben dan gaan zoeken op het internet in verschillende talen. Heb van alles gevonden dat ik eerst heb moeten vertalen om het allemaal te begrijpen. Dat neemt tijd. Heb enkel die artikelen bewaard die een bijdrage kunnen brengen of een basis kunnen vormen om de boodschap die Malvantra Melchizedek overbrengt beter te illustreren. Daar het lang is heb ik het in twee delen opgesteld.

Sessie 3 - Deel 1 illustreert de geschiedenis over het ontstaan van het Deïsme, het atheïsme en andere –‘ismen’. Waarin ik al veel antwoorden intuïtief heb ontvangen.

Sessie 3- Deel 2 wordt dan de boodschap van Malvantra ter aanvulling en verduidelijking van het geestelijke standpunt over het bestaan van God en zijn aanwezigheid in de universa, alsmede het doel of plan van God voor de ontwikkeling van de mensenzielen.

Wivine.

DEISME

Deïsme , een onorthodoxe religieuze houding die tot uitdrukking kwam onder een groep Engelse schrijvers, beginnend met

- Edward Herbert (later 1st Baron Herbert van Cherbury) in de eerste helft van de 17e eeuw

- eindigend met Henry St. John, 1st Burggraaf Bolingbroke, in het midden uit de 18e eeuw.

Deze schrijvers inspireerden vervolgens een soortgelijke religieuze houding in

- Europa in de tweede helft van de 18e eeuw ( vanaf 1750) en in de

- koloniale Verenigde Staten van Amerika aan het einde van de 18e en het begin van de 19e eeuw.

In het algemeen verwijst deïsme naar wat natuurlijke religie genoemd kan worden, de aanvaarding van

- een bepaalde hoeveelheid religieuze kennis die in ieder mens is aangeboren of

- die kan worden verworven door het gebruik van de rede,

- en de afwijzing van religieuze kennis wanneer deze wordt verworven via openbaring en/of de leer van welke kerk dan ook.

1.Aard en omvang

Hoewel de term voor het eerst werd gebruikt in het 16e-eeuwse Frankrijk, werd de latere verschijning van de doctrine op het vasteland gestimuleerd door de vertaling en aanpassing van de Engelse modellen. Het hoogtepunt van het deïstische denken vond plaats

- in Engeland van ongeveer 1689 tot 1742, in een periode waarin er, ondanks wijdverbreide tegenaanvallen van de gevestigde Kerk van Engeland, een relatieve vrijheid van religieuze expressie bestond na de ‘Glorious Revolution’ die een einde maakte aan de heerschappij van James II en Willem III en Maria II op de troon bracht.

- in Duistland wortelde het Deïsme zich diep in de 18e-eeuw, nadat het in Engeland niet langer een belangrijk controversieel onderwerp was.

In de 19e en het begin van de 20e eeuw werd het

- woord deïsme door sommige theologen gebruikt in tegenstelling tot theïsme of het geloof in een immanente God die actief tussenbeide komt in de aangelegenheden van de mens.

In deze zin werd het deïsme voorgesteld als de zienswijze van degenen die de rol van God reduceerden tot slechts een scheppingsdaad in overeenstemming met door de mens te ontdekken rationele wetten, en die van oordeel waren dat God zich na de oorspronkelijke daad feitelijk terugtrok en zich ervan weerhield zich in te mengen in de processen van de natuur en de handelingen van de mens. Een dergelijke grimmige interpretatie van de betrekkingen tussen God en de mens werd tijdens de bloei van de leer echter door zeer weinig deïsten aanvaard, hoewel hun religieuze tegenstanders hen vaak in deze moeilijke positie probeerden te dwingen.

Historisch gezien heeft een onderscheid tussen theïsme en deïsme in het Europese denken nooit een grote rol gespeeld. Toen encyclopedist Denis Diderot in Frankrijk bijvoorbeeld de werken van Anthony Ashley Cooper, derde graaf van Shaftesbury, een van de belangrijke Engelse deïsten, in het Frans vertaalde, gaf hij ‘deïsme’ vaak weer als théisme.

2.De historische deïsten

2.1 De Engelse deïsten

In 1754–56, toen de deïstische controverse zijn hoogtepunt had bereikt, schreef John Leland, een tegenstander, een historisch en kritisch compendium van het deïstische denken, A View of the Principal Deistical Writers that Have Appeared in England in the Last and Present Century; met observaties daarover, en een verslag van de antwoorden die ertegen zijn gepubliceerd. Dit werk, dat begon bij Lord Herbert van Cherbury en via de politieke filosoof Thomas Hobbes, Charles Blount, de graaf van Shaftesbury (Cooper), Anthony Collins, Thomas Woolston, Matthew Tindal, Thomas Morgan, Thomas Chubb en Burggraaf Bolingbroke werd voortgezet, de canon van wie tot de deïstische schrijvers behoort. In daaropvolgende werken is Hobbes meestal van de lijst geschrapt, inclusief John Toland, hoewel hij dichter bij het pantheïsme stond dan de meeste andere deïsten. Herbert stond in zijn tijd niet bekend als deïst, maar Blount en de rest die in het boek van Leland voorkomen, zouden de term deïst hebben aanvaard als een passende aanduiding voor hun religieuze positie. Tegelijkertijd werd het een bijvoeglijk naamwoord van smaad in de woordenschat van hun tegenstanders. De Letter to a Deist (1677) van bisschop Edward Stillingfleet is een vroeg voorbeeld van het orthodoxe gebruik van het epitheton.

In de verhandelingen van Lord Herbert werden vijf religieuze ideeën erkend als door God gegeven en vanaf het begin der tijden aangeboren in de geest van de mens:

- het geloof in een opperwezen,

- in de behoefte aan zijn aanbidding,

- in het nastreven van een vroom en deugdzaam leven als de meest wenselijke vorm van aanbidding,

- in de noodzaak van berouw voor zonden, en

- in beloningen en straffen in de volgende wereld.

Deze fundamentele religieuze overtuigingen, zo meende Herbert, waren het bezit van de eerste mens geweest, en ze vormden de basis voor alle waardevolle positieve geïnstitutionaliseerde religies van latere tijden. De verschillen tussen culten en sekten over de hele wereld waren dus meestal goedaardig en louter aanpassingen van universeel aanvaarde waarheden. Het waren alleen corrupties als ze leidden tot barbaarse praktijken zoals het opofferen van menselijke slachtoffers en het afslachten van religieuze rivalen.

In Engeland nam deze algemene religieuze houding rond de zeventiende eeuwwisseling een meer militante vorm aan, vooral in de werken van Toland, Shaftesbury, Tindal, Woolston en Collins.

Hoewel de deïsten onderling van mening verschilden en er geen enkel werk is dat kan worden aangemerkt als de wezenlijke uitdrukking van het deïsme, vielen zij samen zowel het bestaande orthodoxe kerkelijke establishment als de wilde uitingen van andersdenkenden aan.

De toon van deze schrijvers was vaak aards en scherp, maar hun deïstische ideaal was een sobere natuurlijke religie zonder de attributen van het rooms-katholicisme en de Hoge Kerk in Engeland en vrij van de hartstochtelijke excessen van protestantse fanatici. In Toland wordt grote nadruk gelegd op het rationele element in de natuurlijke religie; in Shaftesbury wordt meer waarde toegeschreven aan de emotionele kwaliteit van religieuze ervaringen wanneer deze in heilzame kanalen wordt geleid. Iedereen is het er over eens dat elke vorm van religieuze onverdraagzaamheid aan de kaak wordt gesteld, omdat de kern van de verschillende religies identiek is.

Over het algemeen is er een negatieve evaluatie van religieuze instellingen en het priesterkorps dat hen leidt.

Eenvoudig primitief monotheïsme werd door vroege mensen beoefend zonder tempels, kerken en synagogen, en moderne mensen konden gemakkelijk afzien van religieuze pracht en praal. Hoe uitgebreider en exclusiever het religieuze establishment werd, hoe meer het onder vuur kwam te liggen.

Een aanzienlijk deel van de deïstische literatuur was gewijd aan de beschrijving van de schadelijke praktijken van alle religies in alle tijden, en de overeenkomsten tussen heidense en rooms-katholieke rituelen werden benadrukt.

De deïsten die puur rationalistische bewijzen voor het bestaan van God presenteerden, meestal variaties op het argument van het ontwerp of de orde van het universum, konden steun ontlenen aan de visie van de wettige fysieke wereld die Sir Isaac Newton had afgebakend. In de 18e eeuw bestond er inderdaad een tendens om Newton te veranderen in een feitelijke deïst – een transmutatie die in strijd was met de geest van zowel zijn filosofische als zijn theologische geschriften.

Toen deïsten geconfronteerd werden met het probleem hoe de mens was afgevallen van de zuivere principes van zijn eerste voorouders in de veelheid van religieus bijgeloof en misdaden begaan in de naam van God, waagden zij zich aan een aantal vermoedens.

Ze veronderstelden dat de mens tot dwaling was vervallen vanwege de

- inherente zwakte van de menselijke natuur;

- of ze onderschreven het idee dat een samenzwering van priesters opzettelijk mensen had misleid met een “ceremonieel” om de macht over hen te behouden.

2.2.De rol van het christendom in de universele geschiedenis van religie werd problematisch.

Voor veel religieuze deïsten waren

- de leringen van Jezus Christus niet wezenlijk nieuw, maar in werkelijkheid zo oud als de schepping, een heruitgave van het primitieve monotheïsme.

- Onder veel volkeren – Socrates, Boeddha, Mohammed – waren religieuze leiders opgestaan en het was hun missie geweest een herstel te bewerkstelligen van het eenvoudige religieuze geloof van de vroege mensen.

Hoewel sommige schrijvers de gelijkenis van Jezus’ boodschap met die van andere religieuze leraren toegaf, hadden ze de neiging de unieke positie van het christendom als goddelijke openbaring te behouden.

Het was mogelijk om zelfs in profetische openbaring te geloven en toch een deïst te blijven, want openbaring kon worden beschouwd als een natuurlijke historische gebeurtenis die in overeenstemming was met de definitie van de goedheid van God.

De extremere deïsten konden deze mate van goddelijke tussenkomst in de aangelegenheden van de mens uiteraard niet dulden.

Natuurlijke theologie of religie was voldoende en zeker. De leerstellingen van alle positieve religies bevatten vreemde, zelfs onzuivere elementen. Deïsten aanvaardden de morele leringen van de Bijbel zonder enig geloof te hechten aan de historische realiteit van de verhalen over wonderen. De meeste deïstische argumentatie die de letterlijke interpretatie van de Schrift als goddelijke openbaring aanviel, steunde

- op de bevindingen van de zeventiende-eeuwse bijbelkritiek Woolston, die zijn toevlucht nam tot een allegorische interpretatie van het hele Nieuwe Testament, was zelfs onder de meest gedurfde deïsten een extremist.

- Tindal was misschien wel de meest gematigde van de groep.

- Toland was gewelddadig; zijn ontkenning van alle mysterie in religie werd ondersteund door analogieën tussen christelijke, joodse en heidense esoterische religieuze praktijken, die evenzeer werden veroordeeld als de machinaties van priesters.

De deïsten waren bijzonder fel tegen elke uiting van religieus fanatisme en enthousiasme.

In dit opzicht was Shaftesbury’s Letter Concerning Enthusiasm (1708) waarschijnlijk het cruciale document bij het propageren van hun ideeën. In opstand gekomen door de puriteinse fanatici van de vorige eeuw en door de wilde hysterie van een groep Franse ballingen die in 1707 in Londen profeteerden,

- hekelde Shaftesbury alle vormen van religieuze extravagantie als perversies van de ‘ware’ religie. Deze valse profeten stuurden religieuze emoties, die op zichzelf goedaardig waren, in de verkeerde kanalen.

- Elke beschrijving van God die zijn naderende wraak, wraakzucht, jaloezie en vernietigende wreedheid uitbeeldde, was godslasterlijk.

- Omdat gezonde religie alleen onder gezonde mensen tot uitdrukking kon komen, was het argument gebruikelijk in de deïstische literatuur dat de prediking van extreme ascese, de praktijk van zelfmarteling en het geweld van religieuze vervolgingen allemaal bewijzen waren van psychische aandoeningen en niets te maken hadden met authentiek religieus sentiment en gedrag.

- De deïstische God, die altijd zachtaardig, liefdevol en welwillend was, had de bedoeling dat mensen zich op dezelfde vriendelijke en tolerante manier tegenover elkaar zouden gedragen.

2.3.Deïsten in andere landen

Frankijk :

Ideeën van dit algemene karakter werden in ongeveer dezelfde periode op het vasteland geuit door mensen als Pierre Bayle, een Franse filosoof die bekend staat om zijn encyclopedisch woordenboek, ook al zou hij de deïstische identificatie hebben afgewezen.

- Tijdens de hoogtijdagen van de Franse Philosophes in de 18e eeuw verheerlijkten de meer gedurfde denkers – onder wie Voltaire – de naam Deist en verklaarden dat hun ideeën verwant waren aan die van rationalistische Engelse geestelijken, zoals Samuel Clarke, die de relatie met de theorie zou hebben verworpen.

De scheidslijn tussen deïsme en atheïsme onder de filosofen was vaak nogal vaag, zoals blijkt uit Le Rêve de d'Alembert (geschreven in 1769; “De droom van d'Alembert”), waarin een discussie wordt beschreven tussen de twee “vaders” van de Encyclopédie:

- de deïst Jean Le Rond d'Alembert en

- de atheïst Diderot. Diderot had zijn inspiratie gehaald uit Shaftesbury, en dus was hij in zijn vroege carrière toegewijd aan een meer emotioneel deïsme. Later in zijn leven stapte hij echter over naar de atheïstische materialistische kring van baron d’Holbach.

Toen Holbach de Engelse deïsten parafraseerde of vertaalde, was zijn doel ronduit atheïstisch; hij benadrukte die delen van hun werken die bestaande religieuze praktijken en instellingen aanvielen, waarbij hij hun toewijding aan de natuurlijke religie en hun aanbidding van Christus verwaarloosde.

- De katholieke kerk in het 18e-eeuwse Frankrijk erkende geen fijn onderscheid tussen ketters. Deïstische en atheïstische werken werden in dezelfde vreugdevuren verbrand.

Duitsland :

Het Engelse deïsme werd voornamelijk naar Duitsland overgebracht via vertalingen van Shaftesbury, wiens invloed op het denken van het grootste belang was. In een commentaar op Shaftesbury, gepubliceerd in 1720, accepteerde Gottfried Wilhelm Leibniz, een rationalistische filosoof en wiskundige, de deïstische opvatting van God als een intelligente Schepper, maar weigerde hij de bewering dat een god die straffen uitdeelt, slecht is. Een selectie van andere deïstische schrijvers was vooral beschikbaar via de Duitse weergave van Lelands werk in 1755 en 1756. H.S. Reimarus, auteur van vele filosofische werken, beweerde in zijn Apologie oder Schutzschrift für die vernünftigen Verehrer Gottes (‘Verdediging voor de rationele aanbidders van God’) dat de menselijke geest op zichzelf, zonder openbaring, in staat was een volmaakte religie te bereiken.

Reimarus durfde het boek tijdens zijn leven niet te publiceren, maar het werd in 1774-1778 gepubliceerd door Gotthold Ephraim Lessing, een van de grote baanbrekende geesten in de Duitse literatuur.

Volgens Lessing zal de gewone mens, zonder onderricht en zonder na te denken, geen perfecte kennis van de natuurlijke religie of theologie bereiken; hij zal het vergeten of negeren. Zo kunnen de verschillende positieve religies mensen helpen een vollediger bewustzijn van de perfecte religie te bereiken dan ooit door een individuele geest zou kunnen worden bereikt.

Lessings Nathan der Weise (1779; ‘Nathan the Sage’was opmerkelijk vanwege de introductie van de deïstische geest van religie in het drama; in de beroemde gelijkenis van de drie ringen (Joodse-Christelijke- Islamitische godsdiensten) werden de belangrijkste monotheïstische religies als even waar voorgesteld in de ogen van God.

Hoewel Lessings rationele deïsme het voorwerp was van gewelddadige aanvallen van de kant van piëtistische schrijvers en meer mystieke denkers, beïnvloedde het mensen als Moses Mendelssohn, een Duits-joodse filosoof die het deïsme toepaste op het joodse geloof.

Immanuel Kant, de belangrijkste figuur in de 18e-eeuwse Duitse filosofie, benadrukte het morele element in de natuurlijke religie toen hij schreef dat morele principes niet het resultaat zijn van enige openbaring, maar eerder voortkomen uit de structuur van de menselijke rede. Engelse deïsten bleven echter het Duitse deïsme beïnvloeden. Getuigen verklaren dat vrijwel het hele officierskorps van Frederik de Grote ‘besmet’ was met deïsme en dat Collins en Tindal favoriete lectuur waren in het leger.

Amerika

Tegen het einde van de 18e eeuw was deïsme een dominante religieuze houding geworden onder intellectuelen en Amerikanen uit de hogere klasse.

Benjamin Franklin, de grote wijze van de koloniën en vervolgens van de nieuwe republiek, vatte in een brief aan Ezra Stiles, president van Yale College, een persoonlijk geloof samen dat de vijf fundamentele overtuigingen van Herbert bijna letterlijk reproduceerde. De tweede en derde president van de Verenigde Staten hadden eveneens deïstische overtuigingen, zoals duidelijk blijkt uit hun correspondentie. ‘De Tien Geboden en de Bergrede bevatten mijn religie’, schreef John Adams in 1816 aan Thomas Jefferson.

Frank Edward Manuel

Invloed van deïsme sinds het begin van de 20e eeuw

Bepaalde filosofische en religieuze stromingen die in de 20e eeuw begonnen, worden gekarakteriseerd als deïstisch van aard, voornamelijk in de Verenigde Staten. Veel unitair-universalistische gemeenten hebben bijvoorbeeld deïstische leden en zelfs deïstische discussiegroepen en fellowships. Verder gingen moderne varianten als het ‘pandeïsme’, waarin werd geprobeerd aspecten van het deïsme met het pantheïsme te verenigen, ervan uit dat God door de scheppingsdaad het universum werd. Er bestaat dus geen theologische noodzaak om een speciale relatie tussen God en de schepping te poneren; God is het universum en niet een transcendente entiteit die het heeft geschapen en vervolgens regeert. De Amerikaanse logicus en procesfilosoof Charles Hartshorne beschouwde deïsme, pandeïsme en pantheïsme als redelijke doctrines over de aard van God; hij verwierp deze echter allemaal ten gunste van panentheïsme, het geloof dat God aanwezig is in het universum terwijl hij groter is dan dat universum. De Engelse filosoof Anthony Flew veroorzaakte ook controverse toen hij publiekelijk zijn persoonlijke overtuiging in het atheïsme liet varen ten gunste van wat hij een ‘zwakke’ vorm van deïsme noemde, die het bestaan van God beweerde, maar tegelijkertijd standpunten schuwde over traditionele theologische zaken als Gods relatie met de wereld of openbaring. .

(Artikel uit Encyclopaedia Britannica)

De fysicotheologie

Wilde God leren kennen en over hem spreken buiten de Openbaring om en is zowel gegrond op rationele godsbewijzen als op de zichtbare manifestatie van Gods macht. In de fysicotheologie werd vele malen de doelmatigheid en planmatigheid van de schepping beklemtoond alsmede de orde in de kosmos, gebaseerd op de door God geschapen natuurwetten. Auteurs brachten voortdurend naar voren hoe geordend, harmonieus, planmatig en doelmatig alles in de natuur functioneert.

De belangrijkste Nederlandse auteur van de fysicotheologie uit die periode was Bernard Nieuwentijt. Zijn belangrijkste werk is Het regt gebruik der werelt beschouwingen, ter overtuiginge van ongodisten en ongelovigen aangetoont (1715). Binnen een halve eeuw beleefde het werk zeven herdrukken en was het vertaald in het Frans, Engels en Duits.

In de fysicotheologie was dat design-argument een belangrijk wapen in de strijd tegen atheïsme, materialisme en deïsme. De auteurs wilden op grond van de beschikbare kennis over de natuur(verschijnselen) de lezers van hun boeken overtuigen van het bestaan van God en van zijn blijvende zorg voor de schepping. God werd dan ook vaak aangeduid met termen als Albestierder, Onderhouder en Regeerder.

Zij predikten vooral de overtuiging dat de natuur zo plan- en doelmatig in elkaar steekt dat een natuur zonder God onbestaanbaar en onmogelijk is. De fysicotheologen konden elke Bijbeltekst waarin de natuur ter sprake kwam in overeenstemming brengen met de dan vigerende natuurwetenschappelijke theorieën over datgene wat in die Bijbeltekst besproken werd. Zij spoorden hun lezers aan de grootheid van de schepper te leren kennen door ook zelf natuuronderzoek te doen.

De argumentatie van de fysicotheologen was in de achttiende eeuw populair in poëzie, stichtelijke lectuur en natuurhistorische werken. Het was eerst een thema dat aanvankelijk vooral anderen dan theologen bezighield, maar vanaf ongeveer 1730 gaan ook vooral predikanten over het thema schrijven. Belangrijk voor het onderwijs aan de jeugd was het in 1777-1779 verschenen werk Katechismus der natuur (in vier delen) van de Zutphense predikant Jan Floris Martinet. In 1827-1829 verscheen hiervan nog een zesde druk, terwijl de auteur daarnaast in 1779 nog een Kleine katechismus der natuur voor kinderen schreef, waarvan in 1818 een zesde druk uitkwam. De Kleine catechismus werd vertaald in het Engels, Frans, Duits en Maleis, terwijl het oorspronkelijke, grote werk in Engelse en Duitse vertaling uitkwam. Beide werken van Martinet zijn buitengewoon populair geweest. Velen volgden zijn voorbeeld en schreven eveneens dergelijke catechismi.

In het tweede kwart van de negentiende eeuw begon het nuttigheidsdenken van de fysicotheologie zijn aantrekkingskracht te verliezen. Het idee van een bewust gecreëerde planmatige natuur werd even later in die eeuw een nieuwe slag toegebracht door :

Darwin met zijn uitgangspunt van natuurlijke selectie.

ATHEISME

Atheïsme is de afwezigheid van geloof in een of meer goden. Het begrip kent meerdere, elkaar soms overlappende, soms uitsluitende betekenissen, maar deze definitie geeft het een wetenschappelijke bruikbaarheid als overkoepelend begrip.

Oudheid

Ideeën die soms worden gezien als atheïstisch zijn al beschreven in de Vedische periode van het oude India. De Charvaka was een materialistische school die oorspronkelijk zou zijn geschreven rond het jaar 600 v.Chr. en stelt dat religie slechts een uitvinding van de priesters is. Een andere vroege vorm van atheïsme was het Indische Sankhya-systeem dat een naturalistische wereldbeschouwing had.

In geschriften uit de klassieke oudheid is te lezen dat bij de oude Grieken het gebruikelijk was om iemand voor ἄθεος uit te maken wanneer die de traditionele opvattingen aangaande de goden niet aanvaardde; beschuldigden zoals Epicurus ontkenden echter nooit geheel het bestaan van goden. Epicurus stelde slechts dat welke goden er ook mogen zijn, zij niet om mensen geven en derhalve hen niet willen straffen in dit of enig ander leven. De Romeinse filosoof Cicero beweerde in zijn boek De natura deorum dat Diagoras van Melos en Theodorus van Cyrene atheïsten waren en niet geloofden in het bestaan van goden.

In het Romeinse Rijk was het gangbaar om religieuze tegenstanders als atheïst te stigmatiseren: de polytheïstische (heidense) Romeinen noemden de (monotheïstische) christenen en joden atheoi en vice versa terwijl ze heftig ontkenden het zelf te zijn

Nieuw atheïsme

In 2004 ontstond er een atheïstische beweging die sinds 2006 nieuw atheïsme wordt genoemd. De beweging kreeg vorm door de boeken van vooral Richard Dawkins, Christopher Hitchens, Sam Harris en Daniel Dennett. Volgens Victor J. Stenger verschilt traditioneel atheïsme van het nieuwe atheïsme doordat

- het traditionele atheïsme verzoenend staat tegenover theïsme,

- het nieuwe atheïsme een vijandige houding daartegenover aanneemt.

Ideologisch atheïsme

Bepaalde ideologische stromingen hebben zich verbonden met het atheïsme zoals het dat het geval is bij het :

-socialisme,

- anarchisme

- communisme.

Na de 2^de Wereldoorlog was dat niet meer het geval bij de sociaaldemocratische stroming die voortkwam uit het socialisme.

In 1967 riep het communistische regime van Albanië onder leiding van dictator Enver Hoxha, het land uit tot atheïstische staat. Eerder gebeurde dat al in het Cuba onder Fidel Castro, in 1959.

Atheïstische religies

Er zijn ook atheïstische religies, zoals bepaalde vormen van het boeddhisme. Een lering in het boeddhisme is anatta (niet-zelf), dat het bestaan van afzonderlijke goden of geesten of menselijke zielen uitsluit of althans tot een illusie (maya) bestempelt.

Atheïsme staat niet noodzakelijk haaks op religiositeit: zie bijvoorbeeld Leo Apostel, Klaas Hendrikse en Rik Pinxten, met betrekking tot atheïstische religiositeit en religieus humanisme. De vraag is daarom gerechtvaardigd of dit werkelijke religies zijn en niet beter als levensbeschouwingen gekarakteriseerd zouden moeten worden.

Religieuze reactie op atheïsme

Een spotprent van E.J. Pace uit 1922 die uitbeeldt dat christenen die het modernisme aannemen, zich begeven op een dalende trap die uitkomt bij het atheïsme.

Religieuze reacties op het atheïsme zijn sterk verschillend. Zo zijn er enkele islamitische landen waar op geloofsafval de doodstraf staat. In het christendom kwamen dergelijke sterke afwijzende reacties in het verleden ook voor.

Katholieke reactie op atheïsme

Even na het Tweede Vaticaans Concilie richtte paus Paulus VI de Pauselijke Raad voor de Dialoog met Niet-gelovigen op. Deze raad had tot doel het atheïsme te bestuderen en te komen tot een zinvolle dialoog met atheïstische en humanistische organisaties. Deze pauselijke raad ging later op in de Pauselijke Raad voor de Cultuur. De prefect van deze Raad, kardinaal Gianfranco Ravasi organiseerde verschillende ontmoetingen tussen gelovigen en niet-gelovigen. Ook werd op zijn initiatief een tentoonstelling gehouden in de Vaticaanse Musea waar christelijke en atheïstische kunstenaars naast elkaar exposeerden.

Paus Franciscus benadrukte tijdens een algemene audiëntie in mei 2013 dat Christus voor alle mensen is gestorven. Letterlijk voegde hij daaraan toe dat atheïsten en christenen op één lijn zitten als ze beiden het goede doen. Deze uitspraken werden door atheïstische organisaties enthousiast ontvangen.

Atheïsme en geloof in de wetenschappelijke gemeenschap

https://fr.wikipedia.org/wiki/Ath%C3%A9isme

‘La Recherche’ rapporteerde in 1997, verwijzend naar het Amerikaanse tijdschrift ‘Science’, de standpunten van een aantal gelovige wetenschappers.

- Astrofysicus George Smoot zou hebben gesuggereerd dat de kosmische achtergrondstraling, een van de bewijzen die de ‘Big Bang’-theorie ondersteunen, de ‘handtekening van God’ is.

- Nobelprijswinnaar natuurkunde Charles Townes, mede-uitvinder van de laser, bidt elke dag.

- De zeer actieve Francis Collins, mede-ontdekker van het cystic fibrosis-gen, omschrijft zichzelf als een overtuigd christen. Hij ziet geen tegenstrijdigheid tussen de darwinistische evolutietheorie en religie: “Waarom zou God het evolutiemechanisme niet hebben gebruikt om te scheppen? ".

- De Belg Christian de Duve, Nobelprijswinnaar voor de biologie in 1974, zegt: “Veel van mijn wetenschappelijke vrienden zijn gewelddadige atheïsten, maar het atheïsme wordt noch ondersteund, noch gefundeerd door de wetenschap”.

- Een andere Nobelprijswinnaar, de evolutionist Joshua Lederberg, zei: “Niets ontkracht het goddelijke. Het staat buiten kijf dat de wetenschappelijke zoektocht wordt gedreven door een religieus motief.”

- Natuurkundige John Polkinghorne werd tot Anglicaanse priester gewijd. Voor hem: “God kan op subtiele manieren handelen, ontoegankelijk voor de natuurkunde”.

Statistieken tonen echter aan dat het ongeloof onder wetenschappers wijdverspreider is dan onder de rest van de bevolking.

In 1916 geloofde psycholoog James Leuba dat

- 40% van de Amerikaanse wetenschappers geloofde in het bestaan van een ‘persoonlijke God’, en

- 50% in onsterfelijkheid.

In 1997-1998 : volgens ‘La Recherche’, gebaseerd op een onderzoek van twee Amerikaanse onderzoekers, bleek dat

-7% van de Amerikaanse wetenschappers die in 1998 tot lid van de National Academy of Sciences werden verkozen, waren gelovigen.

-20% was agnostisch en

-73% waren atheïsten.

Er zijn dus veel minder gelovigen onder wetenschappers dan onder de algemene Amerikaanse bevolking, waarvan

-76,5% zegt gelovigen te zijn en

-7,1% zegt atheïsten of agnostici te zijn.

Einde.

MEZZA VERDE GROEP.

https://www.mezzaverde.com